Tokio [2]/[2]

Sieć wewnętrzna[edytuj]

System szynowy[edytuj]

Ruch wewnątrzmiejski obsługuje przede wszystkim trzynaście linii metra o łącznej długości trasy 312 km, należących do dwóch zarządów:Tōkyō Metro i Toei (czyli prefektury Tōkyō-to).

Poza siecią metra pozostają także wewnątrzmiejskie linie „małych kolei automatycznych” (Yurikamome oraz Nippori-Toneri Liner, będąca na ukończeniu). Działa także linia Rinkai-sen, zbudowana dla połączenia zespołu Odaiba z linią Yamanote oraz duża linia kolei jednoszynowej do lotniska Haneda (Tōkyō Monorail), obsługująca też nabrzeża zatoki.

Wielki ruch aglomeracyjny i wewnątrzmiejski obsługuje kolej JR, dzięki kilku liniom miejskim – średnicowym i obwodowym. Ruch pociągów miejsko-aglomeracyjnych jest bardzo gęsty, na liniach czterotorowych sięga 60 par pociągów w godzinie szczytu. System JR jest przeciążony, obciążenia w porannym szczycie sięgają 221% nominalnej pojemności pociągów. Trzy linie JR eksploatowane są z „przechodzeniem pociągów” na metro, jedna – z „przechodzeniem” na Rinkai-sen.

Ruch towarowy ma do dyspozycji dużą obwodnicę Tokio, Musashino-sen, o przebiegu Tsurumi – Fuchū – Nishi-Kokubunji – Minami-Urawa – Shin-Matsue – Nishi-Funabashi, prowadzoną na zachodzie w długich tunelach (trasa liczy ok. 100km; ukończ. 1976). Na 2/3 długości linia służy też ruchowi aglomeracyjnemu.

Wielką rolę – dowozową, a także lokalną w obrębie przedmieść – spełnia kilkanaście linii kolei prywatnych, rozwiniętych z dawnych kolejek dojazdowych. Są to następujące sieci: Keikyū, Tōkyū, Odakyū, Keiō, Seibu, Keisei, Tōbu. Ich linie mają różny stopień bezkolizyjności w stosunku do sieci ulicznej, jednakże eksploatowane są z intensywnością podobną do metra. Wszystkie kończą się na granicy obszaru centralnego Tokio. Ruch przejmowany jest następnie przez sieć metra albo sieć miejską kolei JR. Część pociągów jadących liniami kolei prywatnych (albo wszystkie – zależnie od linii) może wjeżdżać bezpośrednio na linie metra (tzw. „przechodzenie pociągów”).

Wysoki standard techniczny reprezentuje linia regionalna Tsukuba Express, będąca (podobnie jak Rinkai-sen) koleją „trzeciego sektora” (własność publiczno-prywatna).

Reliktem sieci tramwajowej Toden jest linia Toei-Arakawa-sen, funkcjonująca głównie na wydzielonych torowiskach, w północno-zachodnich dzielnicach. Druga podobna linia działa w Setagaya-ku jako pozostałość sieci kolejek dojazdowych nadal obsługiwana lekkim taborem (Tōkyū-Setagaya-sen).

 Osobny artykuł: Sieć kolejowa Wielkiego Tokio.

Autobusy[edytuj]

Sieć autobusowa podzielona jest na kilka systemów. Większą część obszaru „23 ku” obsługują autobusy Toei. Na peryferiach (również w obrębie „23 ku”) istnieją obszary penetrowane głównie albo wyłącznie przez sieci autobusowe przewoźników prywatnych, którymi najczęściej są firmy eksploatujące też koleje prywatne (Keikyū, Tōkyū, Keiō, Seibu, Keisei). Nie ma powszechnie dostępnej mapy prezentującej linie wszystkich przewoźników. Liczne linie różnych przedsiębiorstw, obsługiwane przez komfortowe autobusy dalekobieżne („limousine bus”), łączą lotniska z różnymi częściami miasta i regionu Tama.

Większość linii autobusowych ma oznaczenia literowo-cyfrowe. Z wyjątkiem niektórych obszarów albo relacji (zwłaszcza peryferyjnych), na których nie działają koleje miejskie, rola autobusów jest drugorzędna.

Podobnie jak w innych miastach kraju, w Tokio właściwie nie ma zbiorowego transportu nocnego. Wiele linii autobusowych kończy pracę ok. 21, wszystkie koleje miejskie ok. 0:30. Nocą jedynym publicznym środkiem transportu są taksówki.

Sieć drogowa[edytuj]

Rozwinięta sieć miejskich dróg ekspresowych liczy ok. 280 km i obejmuje miasto Tokio oraz Kawasaki i Jokohamę w sąsiedniej prefekturze Kanagawa. W Tokio sieć ta składa się z małej pętli wokół Nihonbashi i Ginzy, pętli śródmiejskiej, pętli dzielnic wewnętrznych, linii wzdłuż wybrzeża zatoki oraz z kilkunastu tras radialnych. Trasy prowadzone są głównie na estakadach ponad ulicami, kanałami i rzekami (w tym nad nabrzeżem Sumidy). W sąsiedztwie węzłów, a niekiedy także na szlakach, estakady są wielopoziomowe. Cała sieć jest przeciążona. Jest to spowodowane m.in. nieukończeniem autostrad obwodowych na peryferiach (ich zaawansowanie ocenia się tylko na 20%).

Sieć uliczna dysponuje większą liczbą wielopasmowych arterii w śródmieściu niż na peryferiach. Typowa ulica mieszkaniowa, podobnie jak gdzie indziej w Japonii, jest pozbawiona chodników i z trudem mieści dwa samochody obok siebie. Niektóre gęsto zabudowane przedmieścia mają tak rzadką sieć szerszych ulic, że są na znacznych obszarach pozbawione nawet obsługi autobusowej.

Charakterystyka mobilności[edytuj]

Wskaźnik motoryzacji Tokio jest najwyższy wśród metropolii Azji Wschodniej i wynosi ok. 275 samochodów/1000 mieszk^[19]. Jest on jednak znacznie niższy niż w metropoliach Zachodu. Jest to prawdopodobnie spowodowane wysokim deficytem terenu, podwyższającym znacznie koszty użytkowania samochodu.

Struktura modalna przemieszczeń na obszarze prefektury kształtowała się w 1998 r. następująco: pieszo i rowerem – 25% podróży, samochodem – 25%, koleją – 47%, autobusem – 3%. Udział poszczególnych rodzajów kolei w przewozach w całym regionie tokijskim przedstawia się następująco (1995): JR – 40%, koleje prywatne – 38%, metro – 22%^[20].

Dla ruchu w aglomeracji charakterystyczne są wielkie potoki dojeżdżających do pracy: do „23 ku” dojeżdża codziennie ok. 2,6 mln osób, w większości do trzech dzielnic centralnych Chūō, Chiyoda i Minato. Codziennie do prefektury Tokio dojeżdża: z prefektury Saitama – 945,9 tys. osób, z Kanagawa – 937,7, z Chiba – 743,9, z Ibaraki – 67,3, z Tochigi – 14,9, z Gunma – 9,1, z Yamanashi – 8,9. Do wydłużania odległości codziennych dojazdów przyczyniają się linie Shinkansen, którymi prowadzi się także szybki ruch regionalny.

Kultura[edytuj]

Tokio. „Metropolitan Art Space”

Kompleksy wielofunkcyjne

• Tōkyō Geijutsu Gekijō (ang.: Tokyo Metropolitan Art Space TMAS) – zespół teatralno-wystawowy z salą na 2000 miejsc (Ikebukuro)
• Tōkyū Bunkamura – kompleks kulturalno-handlowy w Shibuya, własność Tōkyū Corporation

Muzea:

– kompleks parku Ueno

• Tōkyō Kokuritsu Hakubutsukan　Tokijskie Muzeum Narodowe – głównie dawna sztuka japońska i azjatycka;
• Tōkyō-to Bijutsukan (ang.: Tokyo Metropolitan Art Museum) – głównie wystawy sztuki współczesnej
• Kokuritsu Seiyō Bijutsukan Narodowe Muzeum Sztuki Zachodniej – głównie sztuka europejska XVIII i XIX w.

– inne

• Seitoku-kinen Kaigakan (Galeria Obrazów Meiji) w Meiji-jingū Gai-en – sztuka japońska od Edo do nowoczesności
• Bridgestone Bijutsukan – ekspozycja europejskiego malarstwa, szczególnie impresjonizmu, postimpresjonizmu i modernizmu, także trochę dzieł Japończyków (gmach Bridgestone Corp. w rejonie Kyōbashi)
• Tōkyō Kokuritsu Kindai Bijutsukan (ang.: Tokyo National Museum of Modern Art, w skrócie MOMAT) – pierwsze muzeum sztuki współczesnej – Kitanomaru-kōen, koło Pałacu Cesarskiego; muzeum ma także „National Film Center” w Ginzie
• Kokuritsu Shin-Bijutsukan („Narodowe Centrum Sztuki”) w Roppongi – muzeum sztuki współczesnej
• Tōken Hakubutsukan (Muzeum Mieczy) – znajduje się w Yoyogi 4-chōme
• Fune no kagakukan (Naukowe Muzeum Morskie w Tokio) – na wyspie Odaiba

Teatry, muzyka:

• Kabukiza (Teatr Kabuki) – Ginza
• Kokuritsu Gekijō (Teatr Narodowy) – wystawia na trzech scenach klasyczny japoński dramat; rejon Hayabusa-chō, Chiyoda-ku (naprzeciwko Hanzōmon – zachodniej bramy Pałacu)
• Shin Kokuritsu Gekijō (Nowy Teatr Narodowy) – tokijska opera i teatr dramatyczny, Shinjuku; kompleks nazywa się też „Tokyo Opera City”
• Suntory Hall – sala koncertowa na 2 tys. miejsc (Roppongi), własność koncernu Suntory
• Tōkyō Firuhāmonī Kōkyō Gakudan („Tokijska Orkiestra Filharmoniczna”) – główna siedziba Bunkamura Orchard Hall (Shibuya); grywa także w Tokyo Opera City (kompleks Nowego Teatru Narodowego) i w Suntory Hall
• Tōkyo-to Kōkyō Gakudan („Tokyo Metropolitan Symphony Orchestra”, w skrócie Tokyō)
• Tōkyō Bunka Kaikan (ang.: Tokyo Festival Hall) – sala koncertowa w parku Ueno

Nauka i edukacja[edytuj]

Szkoły wyższe – wybór

Państwowe

• Tōkyō Daigaku (ang.: Tokyo University)
• Tōkyō Kōgyō Daigaku (ang.: Tokyo Institute of Technology), w skrócie Tokyo Tech, TiTech, Tōkōdai
• Hitotsubashi Daigaku – nauki społeczne
• Ochanomizu Joshi Daigaku (ang.: Ochanomizu University) – prestiżowy uniwersytet dla kobiet
• Tōkyō Gakugei Daigaku (ang.: Tokyo Gakugei University), w skrócie Gakudai – uniwersytet pedagogiczny
• Tōkyō Ika Shika Daigaku (ang.: Tokyo Medical and Dental University)
• Tōkyō Geijutsu Daigaku (ang.: Tokyo National University of Fine Arts and Music), w skrócie 芸大 Geidai – w Ueno

Publiczne

• Shuto Daigaku Tōkyō (ang.: Tokyo Metropolitan University) – w mieście Hachiōji

Prywatne

• Meiji daigaku (ang.: Meiji University) – zał. 1888, Ochanomizu i dwa inne kampusy w mieście
• Keiō Gijuku Daigaku (ang.: Keio University)
• Waseda Daigaku (ang.: Waseda University), w skrócie Sōdai
• Tōkyō Rika Daigaku (ang.: Tokyo University of Science)
• Chūō Daigaku – kampusy w Tokio (Korakuen i Ichigaya) oraz w Hachiōji
• Tōkyō Ika Daigaku (ang.: Tokyo Medical University, TMU)
• Tōkyō Kōgei Daigaku (ang.: Tokyo Polytechnic University) – studia nad mangą i animacją
• Tōkyō Nōgyō Daigaku (ang.: Tokyo University of Agriculture), w skrócie Nōdai
• Seishin Joshi Daigaku (ang.: University of the Sacred Heart) – studia humanistyczne dla kobiet
• Tōkyō Joshi Daigaku (ang.: Tokyo Woman’s Christian University), w skrócie Tōnjo

Biblioteki – wybór

• Kokuritsu Kokkai Toshokan (ang.: National Diet Library, pol.: Biblioteka Parlamentu) – 12 mln woluminów
• Tōkyō Daigaku Toshokan (ang.: Tokyo University Library) – 8 mln woluminów
• Tōkyō Toritsu Toshokan (ang.: Tokyo Metropolitan Library), główna siedziba w Minami Azabu; ma m.in. dużą kolekcję dokumentów dotyczących historii miasta
• Biblioteka Uniwersytetu Waseda – 4,5 mln woluminów
• Biblioteka Uniwersytetu Keiō – 2,5 mln woluminów

Muzea

• Edo-Tōkyō Hakubutsukan　Muzeum Edo-Tokio w dzielnicy Ryōgoku – ekspozycja dziejów miasta w interesującej aranżacji; oddziałem muzeum jest skansen miejskiej zabudowy drewnianej Edo-Tōkyō Tatemono Kōen w mieście Koganei;
• Kokuritsu Kagaku Hakubutsukan (ang.: National Museum of Nature and Science) Muzeum Nauki (Tokio) – historia naturalna, nauka i technika w interaktywnej ekspozycji – w Parku Ueno
• Nihon Kagaku Miraikan – Muzeum Nauki na wyspie Odaiba

Sport[edytuj]

Zbudowana według projektu Kenzo Tange z okazji olimpiady hala Yoyogi

XVIII Igrzyska Olimpijskie odbyły się w 1964 roku w Tokio. Igrzyska w Kraju Kwitnącej Wiśni stały się imprezą łączącą tradycje ze współczesnością (zastosowano m.in. najnowsze techniki pomiarów wyników). Po wykluczeniu przez organizatorów niektórych sportowców z Indonezji oraz Korei Północnej kraje te wycofały swoje reprezentacje. MKOL nie wyraził zgody na występ ekip RPA, co było reakcją na rasistowską (w stosunku do czarnoskórej większości) politykę rządu w Pretorii. Do programu igrzysk wprowadzono kobiecą i męską siatkówkę oraz narodowy sport Japonii – judo. Lekkoatletyka poszerzona została o dwie nowe konkurencje: Pięciobój lekkoatletyczny (późniejszy Siedmiobój) oraz bieg na 400 m (obie wśród kobiet). Igrzyska olimpijskie w Tokio były rekordowe pod względem osiągniętych wyników – pobito 37 rekordów świata i 77 olimpijskich.

Zawody w Ryōgoku Kokugi-kan

Kompleks Jingū Gai-en:

• Kokuritsu Kasumigaoka Rikujō Kyogijō, Narodowy Stadion Olimpijski – stadion główny Olimpiady 1964, zbudowany 1958
• Meiji Jingū Yakyūjō, Stadion Meiji Jingu – stadion baseballu z 1926 r., używany przez klub Tokyo Yakult Swallows; własność Świątyni Meiji
• Chichibunomiya Ragubi-jō, Chichibunomiya Rugby Stadium
• Tōkyō Tai’ikukan, Tokyo Metropolitan Gymnasium – kryta hala z 1954 r.

Inne:

• Ryōgoku Kokugikan – kryta hala dla zawodów sumo, dzielnica Ryōgoku, Sumida-ku
• Tōkyō Dome – stałym użytkownikiem hali jest klub baseballowy Yomiuri Giants, ale służy też rozmaitym imprezom sportowym
• Komazawa Olympic Park z 1959 r., ze stadionem piłkarskim i halą lekkoatletyczną – w Setagaya-ku
• Kokuritsu Yoyogi Kyōgijō (ang.: Yoyogi National Gymnasium) – duża i mała hala, pierwotnie pływalnia, obecnie głównie hokej ikoszykówka (zbud. 1964);
• Kōrakuen Hall (w kompleksie Tokyo Dome) oraz Differ Ariake (na Ariake) – kryte areny, gdzie odbywają się zawody sportów walki (boks, zapasy)
• Ariake Tenisu-no Mori Kōen, Ariake Tennis Forest Park; kompleks obejmuje halę Ariake Coliseum – na wyspie Ariake
• Tokyo Stadium (albo Ajinomoto Stadium) – główny stadion Football Club Tokyo – w mieście Chōfu
• Edogawa-ku Rikujō Kyōgijō, Stadion Edogawa – głównie piłka nożna europejska
• Ōi Keiba-jō, Tor Wyścigów Konnych Ōi – Shinagawa-ku
• Tōkyō Keiba-jō, Tor Wyścigów Konnych Tokyo (zbudowany 1933) – w mieście Fuchū
• Wakasu Golf Rings – pole golfowe na sztucznej wyspie Wakasu, jedyne na terenie miasta; poza nim kilka pól mieści się w regionie Tama (Inagi, Machida, Hachiōji, Chōfu).

Sąsiednie miasta[edytuj]

	Północ: Saitama
Zachód: Kofu	Tokio, Tokijski Międzynarodowy Port Lotniczy	Wschód: Chiba, Narita, Międzynarodowy Port Lotniczy Narita
	Południe: Kawasaki, Jokohama